Skabiyez (Uyuz)

Skabiyez (Uyuz) Nedir?

Skabiyez, uyuz böceğinin neden olduğu ve bulaşma riski yüksek bir çeşit deri hastalığıdır. Bu hastalık genel olarak bulaştığı kimsede sağlığı tehdit edici bir soruna yol açmaz fakat can sıkıcı ve rahatsız edici sorunlara sebep olmaktadır. Hastalığa yol açan uyuz böcekleri 0,3 ile 0,5 mm boyutlarındadır ve çıplak gözle görülmelerinin imkânı yoktur. İnsanların üst deri katmanlarına yerleşirler ve yaklaşık dört ile sekiz hafta arasında yaşarlar. Bu süre zarfında da deriye her gün yumurta ve dışkı bırakırlar. Bu durum da bir süre sonra deride reaksiyonlara sebebiyet verir. Uyuz böcekleri insan vücudu dışında giysiler ve yatak takımlarında bir ile iki gün arasında yaşayabilen mikroskobik canlılardır. Uyuz böcekleri genellikle insanların sosyal temasları yüzünden bulaşırlar. Topluluk halinde yaşayan insanlarda, bakım evlerinde ve kalabalık ortamda yayılmaları daha yüksek ihtimaldir.

Uyuz Nasıl Bulaşır?

Uyuzun bulaşma yöntemlerinden ilki insandan insana bulaşma şeklidir. Uzun süreli deri temaslarında örneğin ortak oyunlarda, vücut bakımı yapılırken, sarılma ve sokulma, aynı yatakta uyuma veya cinsel ilişki yoluyla geçer. Kısa süreli el tokalaşmalarında ve sarılmalarda geçme ihtimali oldukça düşüktür. Uzun süreli bir temas sonucu insandan insana geçer. Daha öncesinde uyuz geçirmiş bir insana geçme ihtimali hastalığı hiç geçirmemiş birine geçme ihtimalinden daha yüksektir. Daha önce uyuz geçirmiş bir insanda bulunan uyuz böceklerinin yaşadıkları kanallar uyuzun tekrarlanması için açık bir kapı gibidir.

Ev hayvanlarının yakalandıkları uyuz böcekleri zaman zaman insanlara geçse bile deride çok çabuk ölümleri gerçekleşir. Deri tahrişleri ise genellikle kısa bir süre sonra kendiliğinden geçmektedir.

Uyuz böceğinin geçme ihtimali yüksek olan ikinci ihtimal ise giysiler ve eşyalar yoluyladır. Ortak kullanılan yatak takımları, yorgan, yastık veya giysi yoluyla bulaşma daha nadir görülebilmektedir. Uyuz böceğine sahip bir kimseyle aynı yatağı paylaşmak bu hastalığa yakalanmak için çok yüksek risk oluşturmaktadır.

Uyuz Hastalığı Belirtileri

Uyuz hastalığının diğer alerjik deri reaksiyonlardan ayrıldığı en kesin nokta gece kaşıntılarıdır. Yatak sıcaklığında özellikle daha da belirginleşen deri yanması ve kaşıntı uyuzun sık görülen ilk belirtileridir. Kaşıntı uyuz böceklerinin doğrudan etkilemediği deri bölgelerine bile yayılabilir. Parmak araları, ayak parmakları, el ayak bilekleri, omuzlar, dirsekler, meme uçları ve genital bölgeler öncelikle etkilenen bölgelerdir. Uyuz böceği daha çok vücutta sıcaklığın bulunduğu bölgelerde yayılım göstermektedirler. Bebeklerde ve küçük çocuklarda saçlı deri, yüz, avuçlar ve tabanlar da etkilenebilir. Deri üstünde çıkan ve çıplak gözle görülmesi oldukça zor olan ince, koyu renkli ve düzensiz çizgiler tipik özelliklerdendir. Bunlar deride böceklerin açtıkları kanallar yüzünden ortaya çıkarlar. Deride bir süre sonra toplu iğne başı büyüklüğünde kabarcıklar ve kızarık kabarık boğumlar görülebilir. Buna ek olarak kaşıntı yüzünden iltihaplanan deri bölgeleri görülebilir. Tedavi edilmeyen uzun süreli durumlarda ise daha büyük alanlara yayılan alerjik döküntülerle hastalık seyredebilir.

Hastalığın kuluçka süresi ilk geçtiğinde uzun olduğundan dolayı kişinin uyuzu nerden kaptığını bulmak bazı durumlarda zor olabilir ve bu süre içerisinde hastalığa yakalanan kişiler yakın temas halinde oldukları başka kimselere uyuz bulaştırabilir. Kişinin ilk kez uyuz hastalığına yakalandığı durumlarda belirtilerin ortaya çıkması sekiz haftayı dahi bulabilir. Daha önce uyuz geçirmiş kimselerde ise belirtilerin ortaya çıkması 1-4 gün gibi çok kısa bir sürede gerçekleşmektedir.

Uyuz hastalığının teşhisi için en önemli belirti gece kaşıntılarıdır. Sıcaklık artınca hareketlenen uyuz böcekleri deride kaşınma hissi yaratırlar. Bunun dışında özel büyüteçler ve mikroskop altında yapılacak olan incelemeler hastalığın tanısı için yöntemlerdir. Diğer cilt hastalıklarından ayırmak için gerekli tetkiklerin yapılması önemlidir. Yanlış bir tedavi uygulanması uyuz akarlarının ciltte çoğalmasına ve günden güne daha da çok yayılım göstermelerine sebebiyet verir. Zaman geçtikçe tedavi edilmeyen uyuz akarları tüm cilde yayılır ve kişiyi oldukça rahatsız eden gece kaşıntılarına, kaşıntı sonucu ciltte oluşabilecek iltihaplara yol açar. Bu sebeplerden dolayı erken teşhis ve etkili bir tedavi yöntemi uygulamak uyuz hastalığından kurtulmak için çok önemli unsurlardır.

Uyuz Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Uyuz böceği bulaştığı insanlarda diğer insanlara çok çabuk yayılım gösterebilme ihtimali olduğu için temas edilen her bireyin bu tedaviyi uygulaması daha çabuk ve etkili bir tedavi yöntemi olacaktır. Uyuz hastalığı kendiliğinden iyileşmezler çünkü uyuz akarları kendiliğinden vücudu terk etmezler. Hastalık sadece uyuz böceklerini öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir. Teşhis konulduktan sonra doktor çeşitli tedaviler uygulayabilir.

Permetrin İçerikli Krem-Losyon Kullanımı: Permetrin, uyuz tedavisinde kullanılan bir kimyasal içeriktir. Uyuz böceği için hazırlanan solüsyonlarda kullanılır. Bütün vücuda uygulanması gerekir aksi halde uyuz böcekleri krem uygulanmayan bölgelere yayılım gösterebilirler. Krem uygulandıktan sonra eller kesinlikle yıkanmamalıdır. Etkili olması açısından vücutta en az sekiz saat boyunca bırakılmalıdır. Genellikle bir kez kullanımı önerilir fakat tedavinin seyri için en doğru kararı başvurulan doktor verecektir. Şiddetli durumlarda kullanımı daha sık olabilir. İki ve dört hafta arasında iyileşme olup olmadığı doktor tarafından kontrol edilir. Başarılı bir tedavi süreci olsa bile kaşıntılar vücutta devam edebilir bu durum için de doktor kontrolünde kaşıntı azaltıcı ilaçlar kullanılır. Hastalık sonrası kaşıntının devam etme sebebi tedavi olduktan sonra ölen böceklere ve böcek artıklarına karşı derinin alerji göstermesidir ve 2-4 hafta boyunca devam edebilir.

Merhem Tedavisi: Uyuza karşı etkili olduğu bilinen permetrin içeriği dışında çeşitli sülfürik merhemler, lindan içeren losyonlarç krotamiton içeren kremler ve benzil benzonat losyonları da bulunmaktadır. Birkaç çeşit tedavi uygulanabilen bu parazit için hangisinin efektif olabileceği doktorun seçimine bağlıdır. Uygun bir parazit öldürücü merhem kombinasyonu ile uyuz böceği ciltten temizlenebilir.

Tedavi aşamasında sabırlı olmak ve doktorun önerdiği tedaviyi harfi harfine gerçekleştirmek son derece önemlidir. Çeşitli içeriklerle hazırlanmış kremlerle tedavisi mümkün olabilen uyuz hastalığının geçmesi için düzenli bir tedavi şarttır. Aynı zamanda en önemli hususlardan bir tanesi de uyuz olan kimsenin temaslı olduğu herkesin ve her ortamın bu tedaviden nasibini almasıdır. Aksi takdirde uyuz akarından cilt kurtulsa dahi tekrarlanması son derece yüksek bir ihtimaldir. Bu yüzden kişinin yaşadığı yerde gerekli tedbirleri uygulaması ve bunları asla aksatmaması gerekir. Bulaşma kolaylığından dolayı en ufak bir tedbir aksaklığından aynı problemlerle karşılaşılır. Uyuz hastası ve evde beraber yaşadığı kişiler tarafından kullanılan giysiler, çarşaflar ve havlular en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir. Yatak takımları ve odalar günlük ve düzenli olarak havalandırılmalıdır. Yıkanması mümkün olmayan eşyaların ağzı bağlı bir poşet içerisinde ortalama üç gün olarak bekletilmesi uyuz akarının ölmesi için gereklidir. Ayrıca zemin ve mobilyalar düzenli olarak elektrikli süpürge ile temizlenmelidir. Düzenli bir hijyen ve aksatılmadan uygulanmış bir tedavi ile bu hastalıktan kurtulmak mümkündür. Tedavi süreci bireyler için yorucu olsa bile bir an dahi tedbir elden bırakılmamalıdır.
İlaçla tedavi süreci sona erdiğinde kaşıntı azaltıcı ilaçlar kullanılır. Hastalık boyunca deri tahrişi yaşandığı için cilde aloe vera ve çay ağacı yağı sürmek rahatlatıcı etkilere sahip olabilir. Doktor tavsiyesiyle bu içerikleri kullanmak cilt için iyi etkilere sahiptir.